Dinleme becerisi İngilizce öğrenmenin çok önemli bir parçasıdır. Peki, İngilizce dinleme becerimizi nasıl geliştirebiliriz?
Bu yayında, kolay anlaşılır hızda dinleme, doğal hızda dinleme ve farklı aksan ve lehçeleri dinleme olmak üzere üç zorluk düzeyine odaklanacağız. C1 veya C2 düzeylerinde iseniz ilk bölümü atlamak isteyebilirsiniz. Bu seviyelerin altında olup İngilizce’ye yeni başlayan bir öğrenci gibi hissetmekten kurtulmak ve dinleme becerilerinizi gerçekten geliştirmek istiyorsanız tüm zorluk seviyelerinde çalışma yapmanızın gerekli olduğunu düşünüyorum.
Daha düşük İngilizce düzeyindeki birçok öğrenci, kendilerini "hazır" hissetmediklerinden İngilizceyi farklı aksanlarda ve doğal hızda dinleme konusunda çekingendir. Aslında hazır olmamak diye bir şey yoktur; yani İngilizce öğrenmeye yeni başlayan biri olsanız bile bu yazının kolay anlaşılır bir hızda dinleme bölümünden sonrasını da okumaya devam etmelisiniz.
Bir sınava hazırlanıyorsanız sınav formatıyla ilgili en güncel bilgiler için her zaman doğrudan kaynağına, yani IELTS ya da Cambridge İngilizce Web sayfası adresine gitmeniz gerektiğini unutmayın. IELTS sınavına girenler, British Council’a ait ücretsiz çevrimiçi Dinleme testleri ile pratik yapabilir.
Kolay anlaşılır hızda dinleme
Neredeyse tüm kurslar ve ders kitapları, öğrencilerin seviyesine göre hazırlanmış dinleme alıştırmaları içerir. Yalnızca doğal olamayacak kadar yavaş ve basitleştirilmiş konuşmalar dinlemenin yararlı olup olmadığı tartışmaya açık olsa da kademeli olarak zorluğu artan dinleme alıştırmalarının özgüven kazanmaya büyük ölçüde yardımcı olduğuna hiç şüphe yok.
Eğer İngilizce kursu için zamanınız veya paranız yoksa ya da aldığınız kursu kademeli şekilde zorluk düzeyi artan dinleme alıştırmaları ile desteklemek istiyorsanız, size uygun zorluk seviyesinde dinleme alıştırmaları için nereye başvurabileceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. İşte bazı seçenekler:
Voice of America’s Learning English sitesinde basit İngilizce ile anlatılan haberler bulunur. Haberlerin hem sesli hem de yazılı metin olarak sunulduğu bu sitede sesli anlatım, doğal konuşmadan çok daha yavaştır. Böylece bir haberi dinlerken bir yandan da yazılı metnini okuyabilirsiniz. Aynı web sayfasında, iki düzeyde İngilizce dil kursları için bölümler bulacaksınız. Site Amerika'ya yönelik hazırlandığı için bu seviyeler Avrupa Çerçevesi (CEFR) ile bağlantılı değildir. Yine de Seviye 1'in yeni başlayanlar, Seviye 2'nin de A2/B1 veya orta seviye öncesi öğrenciler için yararlı olduğunu söyleyebilirim. Bir seviyenin sizin için uygun olup olmadığını anlamanın en iyi yolu ise denemektir.
Kademeli dinleme alıştırmaları için daha geniş bir yelpazeye ihtiyacınız varsa British Council’in LearnEnglish web sitesi, dinlemeye özel geniş bir bölüm içeriyor. Burada Başlangıç A1'den Gelişmiş C1'e kadar ulaşan seviyelere göre düzenlenmiş onlarca dinleme aktivitesi bulabilirsiniz. Dinleme alıştırmaları, iş ve sosyal durumların yanı sıra ev kiralamak gibi faydalı senaryolara göre oluşturulmuştur ve kendinizi hazır hissetmenize yönelik aktiviteler içerir.
İngilizce dinlemeyi daha kolay anlaşılır hale getirmenin bir başka yolu da dinlemek istediğimiz içeriği daha yavaş bir hızda oynatmaktır. Örneğin YouTube sitesinde videonun altındaki ayarlar düğmesine tıklayın ve oynatma hızını değiştirin, öncelikle gerçekçiliğini çok kaybettirmeden daha yavaş konuşma için 0,75 hızı seçebilirsiniz. 0,5 hız kulağa biraz tuhaf gelse de doğal konuşmanın tüm yükselme, düşme ve bağlantılı konuşma özelliklerini fark edersiniz. Yani 0,5 hız sizi rahatsız etmezse ilk etapta onu da seçebilirsiniz. Çoğu sesli kitap ve podcast bu özelliğe sahiptir.
Doğal hızda dinleme
Bebekken dile ilk maruz kalma şeklimiz dinleme yoluyla olur; yetişkin olduğumuzda ise dil öğrenirken yerleşmiş fikirler ve kaygılar bazen anlamanın önüne geçebilir. Bazı öğrenciler doğal konuşmaya maruz kaldıklarında paniğe kapılırlar ve bu da genellikle, aslında anlamaya odaklanmamız gerekirken, her kelimeyi yakalamamız gerekiyormuş gibi yanlış bir fikir edindiğimiz için olur. Dinleme becerimizi geliştirmek istiyorsak bu yabancı kelime ve seslere karşı olan korkumuzu yenmek çok önemlidir.
Peki, İngilizce’de daha düşük bir düzeydeyken de doğal hızda dinleme yaparak kendimize nasıl ulaşılabilir hedefler koyabiliriz?
Yeni başlayanlardansanız İngilizce bir diziyi kendi dilinizde altyazılı izleyerek veya yemek hazırlarken arka planda radyoyu açarak başlayabilirsiniz. Bu yöntemlerde sesten çok altyazıları takip etmeniz veya radyoda çalan şarkılar eşliğinde dans etmekten başka bir şey yapmasanız da önemli değil. Hızı doğal olan İngilizce seslere maruz kalmak da başlangıç için gayet uygun olacaktır. Bu durumdaki hedefiniz ise duyduğunuz seslere alışmak, onlara maruz kalmak ve geçmişteki bir İngilizce dersinde yaşadığınız travma nedeniyle soğuk soğuk terlememek!
Başlangıç düzeyinden daha üst bir düzeydeyseniz, kendinize biraz daha yüksek bir hedef belirleyebilirsiniz. Örneğin, altyazılı izlediğiniz dizinin en sevdiğiniz bölümünü bu sefer altyazısız olarak tekrar izleyin. Bölümde neler olduğunu zaten bildiğiniz için olay örgüsündeki bir şeyi kaçırma konusunda endişelenmenize gerek yok ve bağlam, ne kadar anladığınızı görmenize yardımcı olacak. Alternatif olarak, olay örgüsünün daha basit olduğu yeni bir dizi seçin, ses ayarı İngilizce olacak şekilde ilk başta İngilizce altyazılı olarak ve hazır olduğunuzda da altyazı olmadan izleyin.
İngilizceyi doğal hızda dinlemenin eğlenceli bir yolu olarak film izlemek de harika bir fikir olabilir.
Farklı aksan ve lehçeleri dinleme
Malaga'da yaşayıp mükemmel bir şekilde İspanyolca iletişim kurabildiğim bir yılın ardından, Madrid'e ilk gittiğimde kahve sipariş ederken bile konuşulanları anlamak ve anlaşılmak için nasıl mücadele ettiğimi hatırlıyorum. "Standart" İspanyolcanın Endülüs İspanyolcasından çok daha kolay olduğunu söyleyenler olacaktır. Diller, aksanlar ve lehçeler söz konusu oldu mu daha zor ve daha kolay diye bir şey yoktur; tüm mesele, o dile, aksana veya lehçeye alışmaktır.
Bence, bir dilin makul sayıda aksanını anlayabilir hale gelene kadar kendimizi o dilde yetkin olarak adlandıramayız. Düşünülenin aksine, BBC radyosu bu konuda çalışmaya başlamak için iyi bir yerdir. BBC Sounds uygulaması, Cerys Matthews'un hareketli Galcesinden Iggy Pop'un pürüzlü ağır konuşmasına kadar değişen DJ aksanlarıyla 6 Music, gençlerin kullandıkları aksan ve kelimelerin daha çok duyulduğu 1Xtra, farklı Asyalı İngiliz aksanlarının dinlenebileceği BBC Asian Network ve muhteşem Hint ezgileri çalan (this section may need to be deleted based on BBC access in country /region) radyo istasyonlarına ücretsiz erişim sunuyor.
Podcast'ler ve baskıya hazırlanmış sesli kitapların olduğu BBC Sounds da farklı seslendirme sanatçısı ve oyuncuların aksan ve lehçelerini dinleme olanağı sağlıyor. Hepsinden önce de müzik dinleyebilirsiniz ki bunun, kulağınızı akort etmenin harika bir yolu olduğunu zaten biliyorsunuz.
Son söz
Özetlemek gerekirse, dinleme alıştırması olarak ne seçerseniz seçin, her zaman duyduğunuzu tam olarak anlamak zorunda değilsiniz. Bazen altyazılar gibi yardımcı araçlara güvenmek, hatta seslerin sadece bir kulağınızdan girip diğerinden çıkması iyidir ancak dinleme becerilerinizi biraz olsun geliştirmek istiyorsanız, rahat anladığınız seviyenin ötesine geçmeniz gerekir. Eğer söylenen her kelimeyi tekrarlayabiliyorsanız, bu çok kolaydır ve daha cesur olmanız gerekir!